Xã Nậm Xé có diện tích tự nhiên 17,1 km2, xã có 03 thôn, bản, có 04 dân tộc anh em sinh sống gồm: Dân tộc Mông, dân tộc Dao, dân tộc Tày, dân tộc Kinh, trong đó dân tộc Mông chiếm 60%; xã có 223 hộ với 1.237 khẩu. Toàn xã có 67 hộ nghèo; 43 hộ cận nghèo. Giao thông đi lại khó khăn, địa hình đồi núi dốc, diện tích đất sản xuất nông nghiệp ít, chủ yếu là đất lâm nghiệp; đồng bào dân tộc thiểu số trên địa bàn xã sản xuất còn manh mún, mang nặng tính tự cung tự cấp, chủ yếu phục vụ cho nhu cầu tiêu dùng của gia đình, chưa đáp ứng được yêu cầu sản xuất hàng hóa để bán ra thị trường nhằm nâng cao giá trị sản phẩm.

Trước năm 2015 tảo hôn có xu hướng gia tăng, diễn biến phức tạp ở tất cả các thôn, bản trên địa bàn xã, độ tuổi tảo hôn phổ biến từ 16 - 18 tuổi đối với nam, từ 15 - 17 tuổi đối với nữ, cá biệt có trường hợp 14 tuổi, tập trung chủ yếu là người dân tộc Mông, tình trạng hôn nhân cận huyết thống vẫn còn sẩy ra.

Năm 2016 Ban chỉ đạo tỉnh chọn xã Nậm Xé làm Mô hình điểm về phòng chống tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống, đã thành lập Ban chỉ đạo xã, tổ tư vấn, kiện toàn câu lạc bộ pháp luật xã, tổ chức tập huấn cho Ban chỉ đạo xã, các trưởng thôn bản, tổ tư vấn, người có uy tín, đại diện các đoàn thể ở thôn, bản. Tuyên truyền trực tiếp 06 buổi cho hơn 500 người về phòng chống tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống cho nhân dân ở các thôn, bản trên địa bàn xã; biên tập dưới dạng hỏi đáp về phòng chống tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống, các Luật hôn nhân gia đình, Luật bình đẳng giới, Luật phòng chống bạo lực gia đình, phát trên loa truyền thanh xã, thực hiện phát 4 lần/tháng bằng tiếng phổ thông và tiếng Mông, phát 450 tờ rơi do Ủy ban Dân tộc phát hành, 250 tờ rơi do Ban Dân tộc phát hành cho đồng dân tộc thiểu số trên địa bàn xã; in Pa nô treo tại UBND xã để tuyên truyền bằng hình thức trực quan, góp phần đa dạng hóa trong công tác tuyên truyền; biên soạn và cung cấp tài liệu, băng, đĩa hình, phim cho Ban chỉ đạo Mô hình điểm để làm tài liệu tuyên truyền cho đồng bào dân tộc thiểu số, tổ chức tư vấn cho 235 lượt nam, nữ đến đăng ký kết hôn nâng cao nhận thức về hậu quả do tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống gây ra, kiện toàn Câu lạc bộ pháp luật xã Mô hình điểm bổ xung thêm nhiệm vụ tuyên truyền phòng chống tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống trên địa bàn xã vào hoạt động của Câu lạc bộ, để nâng cao nhận thức cho các hội viên, giúp hội viên trở thành tuyên truyền viên pháp luật ở cơ sở; tổ chức 01 buổi tọa đàm cho 25 người là thành viên Ban chỉ đạo, tổ tư vấn, trưởng các thôn, bản trên địa bàn xã bàn, thảo luận về sửa đổi bổ sung quy ước, đảm bảo quy ước phù hợp với điều kiện thực tế của từng thôn, bản và đưa nội dung phòng chống tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống để nhân dân cam kết thực hiện.

Đ/c Nông Đức Ngọc Tặng giấy khen cho tập thể, cá nhân đạt thành tích xuất sắc trong triển khai Mô hình điểm

Sau 3 năm triển khai Mô hình điểm, về tảo hôn giảm trung bình 50% trên năm, hôn nhân cận huyết thống từ năm 2016 đến nay đã không còn sẩy ra trên địa bàn xã. Nhân dịp này Ban Dân tộc tỉnh đã tặng 01 giấy khen cho tập thể thôn Tu Thượng, 02 giấy khen cho cá nhân Ban chỉ đạo xã có thành tích xuất sắc trong triển khai Mô hình điểm tại xã Nậm Xé.

Qua triển khai Mô hình điểm nhận thức của đồng bào dân tộc thiểu số về hôn nhân và gia đình về phòng chống tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống được nâng lên, góp phần từng bước xóa bỏ hủ tục lạc hậu, xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư./.