Với văn nghệ sĩ trưởng thành từ đời sống văn học nghệ thuật của các dân tộc thiểu số, cũng như các văn nghệ sĩ luôn luôn gắn bó với đề tài này, thì sự ra đời của Hội Văn học nghệ thuật các dân tộc thiểu số Việt Nam (Hội VHNTCDTTS) là sự kiện hết sức quan trọng. Vì một mặt, đó là biểu hiện cụ thể sự quan tâm của Ðảng và Nhà nước với quá trình phát triển đời sống tinh thần các dân tộc thiểu số; một mặt tạo ra cơ hội để văn nghệ sĩ hoạt động trên lĩnh vực này có điều kiện để bảo tồn và sáng tạo nên những giá trị văn học nghệ thuật mới, đáp ứng nhu cầu của đồng bào các dân tộc thiểu số và đóng góp vào sự phát triển của văn học nghệ thuật Việt Nam nói chung.
 
 Cho đến nay, Hội VHNTCDTTS đã có 738 hội viên, 30 tổ chức cơ sở hội và chi hội tại 40 tỉnh, thành phố trên cả nước thuộc các chuyên ngành: văn học, âm nhạc, múa, mỹ thuật, sân khấu, điện ảnh, nhiếp ảnh, lý luận phê bình, cán bộ quản lý văn hóa dân tộc. Hội viên gồm nhiều thành phần dân tộc, như: Tày, Nùng, Thái, Mông, Dao, Kinh, Mường, Giáy, Khmer, Chăm, Hoa, Sán Chay, Hà Nhì, Khơ Mú, Lô Lô, Xa Phó, Pa Dí, Bố Y, La Chí, Ê Ðê, Ba Na, Gia Rai,... Như vậy, đã có khoảng hơn 35 dân tộc trong tổng số 54 dân tộc ở Việt Nam có hội viên; và một số dân tộc mới có một hội viên, còn hơn 20 dân tộc chưa có hội viên. Hiện nay, đội ngũ tác giả, nghệ sĩ, diễn viên hoạt động trong các chuyên ngành của Hội VHNTCDTTS có số lượng khác nhau. Trong đó, chuyên ngành văn học có đội ngũ đông đảo hơn cả, chiếm phần đông tổng số hội viên. Có chuyên ngành lại rất ít, chỉ có số lượng vài người như điện ảnh. Bên cạnh đó, phải nhắc tới sự đóng góp của một số anh em văn nghệ sĩ người Kinh đã gắn bó máu thịt và luôn tâm huyết với đề tài dân tộc và miền núi. Nhiều tác phẩm của anh em văn nghệ sĩ người Kinh đã phản ánh về đời sống các dân tộc vùng cao rất sâu sắc, mang đậm phong cách, lời ăn tiếng nói của các dân tộc vùng cao, một số tác phẩm đã được tặng giải thưởng của Hội VHNTCDTTS và các Hội chuyên ngành ở Trung ương.
 
 Nhìn chung, hoạt động của Hội VHNTCDTTS đã đạt được một số kết quả đáng tự hào, có chuyên ngành đã thu được thành tựu đáng kể, song cũng có chuyên ngành cần phải tìm ra biện pháp khắc phục các yếu kém để tiếp tục xây dựng và phát triển. Vì trong bối cảnh hội nhập quốc tế hiện nay, trước sự phát triển của hệ thống truyền tải văn học nghệ thuật và sự "xâm lấn" của nhiều xu hướng văn học nghệ thuật hiện đại, vấn đề bảo vệ, giữ gìn, phát huy bản sắc dân tộc trong bối cảnh lịch sử mới đã và đang trở thành vấn đề sống còn đối với từng tác giả, đối với từng dân tộc. Từ kết quả hoạt động của Hội VHNTCDTTS, có thể nói sau 20 năm, văn học nghệ thuật các dân tộc thiểu số đã luôn giữ vững, phát huy được bản sắc của từng dân tộc, nhiều tác phẩm đã được công chúng dân tộc thiểu số nồng nhiệt đón nhận. Có tác phẩm đã được dư luận đánh giá có giá trị tư tưởng - nghệ thuật tốt. Ðiểm rõ nhất là sự xuất hiện ngày càng nhiều các tác giả mới, một số cây bút trẻ đã có sự tìm tòi trong sáng tác, tạo không khí mới cho sáng tạo nghệ thuật. Một số tác giả, nghệ sĩ dân tộc thiểu số tuổi đời còn trẻ, tuy mới xuất hiện nhưng đã chứng tỏ được tài năng và được cả nước biết đến. Ðó là những tín hiệu đáng mừng cho sự phát triển của văn học nghệ thuật dân tộc thiểu số. Dân tộc và hiện đại, là phương châm sáng tác và cũng là mục đích vươn tới của các văn nghệ sĩ dân tộc thiểu số. Một số văn nghệ sĩ trẻ đã ý thức về nguy cơ phai nhạt bản sắc văn hóa dân tộc, nên ngay từ khi bắt đầu khởi nghiệp, việc kế thừa, phát huy những giá trị văn hóa dân tộc cùng với việc tiếp thu cái mới luôn được đặt ra.
 
 Có thể nhắc tới một số thành tựu, như: Về văn học, một số nhà thơ đã được nhận giải thưởng cao ở trong nước và quốc tế, nhiều tập thơ với những giọng điệu mới đã ra đời. Ðặc biệt là ngày càng có nhiều tác giả sáng tác thơ "song ngữ". Số tác phẩm thơ sáng tác bằng tiếng dân tộc thiểu số cũng nhiều hơn, sự thay đổi về hình thức nghệ thuật thơ cũng được chú ý hơn. Văn xuôi cũng đã có bước phát triển về ngôn ngữ, bút pháp linh hoạt hơn trong cách thể hiện. Một số vấn đề lớn ở vùng dân tộc thiểu số đã được các tác giả đề cập. Các cây bút nữ cũng đã đem đến cho văn học dân tộc thiểu số nhiều tác phẩm văn xuôi và thơ có giá trị, đây là điều ít thấy ở các thời kỳ trước đây. Về nhiếp ảnh, hiện tại tập trung vào một số đề tài: gia đình, phong cảnh, đời sống sinh hoạt, lao động, học tập của người dân miền núi. Có nhiều bức ảnh đẹp ghi lại các khoảnh khắc thời gian, cuộc sống của đồng bào dân tộc thiểu số rất sinh động, trong đó có một số bức ảnh thành công trong việc phản ánh đề tài công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Ðiều đó cho thấy, nhiếp ảnh ngày càng có một vị trí quan trọng trong đời sống của người dân miền núi, và số hội viên tham gia lĩnh vực này tương đối đông. Ðặc biệt, công tác sưu tầm thu hút sự quan tâm của rất nhiều hội viên và hoạt động rất hiệu quả. Hàng loạt tác phẩm văn học, âm nhạc, múa, truyện cổ, truyện thơ, ca dao, thành ngữ, tục ngữ, dân ca, sách luật tục, sách giáo huấn và nhiều văn bản người xưa ghi chép bằng các loại chữ cổ cũng được sưu tầm đầy đủ, ghi chép rất tỉ mỉ, công phu...
 
 Tuy nhiên, sau 20 năm, dù hoạt động của Hội VHNTCDTTS đã có nhiều thành tựu, nhưng vẫn còn hạn chế ở nhiều lĩnh vực, ngay cả lĩnh vực có thế mạnh vẫn bộc lộ nhiều hạn chế cần phải khắc phục. Có nhiều nguyên nhân chủ quan và khách quan dẫn đến tình hình này, tập trung vào các nguyên nhân như: Do đời sống vật chất và tinh thần vùng đồng bào dân tộc thiểu số còn thấp, nên hoàn cảnh kinh tế và điều kiện sáng tác của các văn nghệ sĩ dân tộc thiểu số gặp nhiều khó khăn; anh chị em văn nghệ sĩ dân tộc thiểu số ở phân tán các vùng miền, ít có điều kiện giao lưu sáng tác, học hỏi, giúp đỡ lẫn nhau. Việc xuất bản, công bố tác phẩm hết sức hạn chế do các văn nghệ sĩ không có điều kiện in sách, mở triển lãm, thu băng, đĩa. Các văn nghệ sĩ các dân tộc thiểu số chưa được bồi dưỡng thường xuyên để nâng cao nhận thức chính trị, kinh tế, xã hội và nghiệp vụ sáng tác, sưu tầm, nghiên cứu. Anh chị em ít có điều kiện giao lưu, trao đổi, hội thảo văn học nghệ thuật giữa các vùng miền; ít có điều kiện quan hệ giao lưu với quốc tế. Trong xu thế phát triển của xã hội, nhiều văn nghệ sĩ khi được đào tạo trưởng thành lại rời quê hương, làng bản về sống và làm việc ở thị xã, thành phố, xa vùng dân tộc, xa quê hương bản quán nên ít nhiều có khoảng cách với vùng quê sáng tạo của mình. Vì vậy tác phẩm của các văn nghệ sĩ dân tộc thiểu số cũng chưa phản ánh thật đậm nét và sâu sắc chân thực cuộc sống hiện tại của đồng bào dân tộc thiểu số. Cần nhấn mạnh là, đã có tình trạng hội viên tập trung ở Hà Nội, phân bố rải rác ở khắp các tỉnh lỵ miền núi Việt Bắc, Tây Bắc, Tây Nguyên, vùng Tây Nam Bộ, TP Hồ Chí Minh. Việc nhiều hội viên có xu hướng chuyển về sinh sống ở đô thị đặt ra một vấn đề cho việc quản lý văn học nghệ thuật dân tộc thiểu số là làm thế nào để giữ vững và phát huy bản sắc của từng dân tộc. Nguy cơ bị đồng hóa, bị xói mòn và đánh mất bản sắc luôn đặt ra cho công tác hoạt động chuyên môn của Hội VHNTCDTTS.
 
 Từ việc quán triệt chủ trương, đường lối của Ðảng về công tác văn hóa, văn học nghệ thuật và công tác dân tộc, đến việc tiếp tục xây dựng Hội VHNTCDTTS vững mạnh, trong các năm tới, Hội VHNTCDTTS xác định cần tập hợp đoàn kết, giúp đỡ văn nghệ sĩ dân tộc thiểu số; phát hiện, bồi dưỡng những nhân tố mới trong lực lượng trẻ các dân tộc nhằm xây dựng đội ngũ văn nghệ sĩ các dân tộc thiểu số trong những năm tới vững vàng về tư tưởng chính trị, khá và giỏi về nghề nghiệp, hiểu biết sâu về văn hóa truyền thống của dân tộc, gắn bó mật thiết với quê hương miền núi và cuộc sống của đồng bào dân tộc; đẩy mạnh hoạt động sáng tạo nhằm có nhiều tác phẩm mới chất lượng ngày càng cao, có giá trị nhân văn sâu sắc, đậm đà bản sắc dân tộc, mang hơi thở cuộc sống mới, đáp ứng yêu cầu, nguyện vọng chính đáng của công chúng là đồng bào các dân tộc và cả nước. Cùng với sự phát triển của đất nước nói chung, của văn học nghệ thuật Việt Nam nói riêng, Hội Văn nghệ các dân tộc thiểu số luôn là một bộ phận cấu thành và anh em văn nghệ sĩ dân tộc cần hiểu rõ hơn bao giờ hết về trách nhiệm của mình trước Ðảng, trước nhân dân, để trong những năm tới, văn nghệ sĩ các dân tộc thiểu số sẽ tiếp tục có những đóng góp quan trọng đối với sự đổi mới của đất nước.