Khôi phục và giữ gìn văn hóa dân tộc mình
 

Ông Thanh tâm sự: “Sự hòa đồng các dân tộc là tốt lắm, nhưng dân tộc mình có cái riêng của mình, phải giữ nó, nếu không giữ được thì mai sau con cháu mình nó không biết gì về truyền thống, về văn hóa, nguồn cội của mình”.

Với suy nghĩ muốn bảo tồn và phát huy những giá trị văn hóa của dân tộc mình thì trước hết phải có phong trào, có người đam mê, nhiệt huyết văn nghệ, ông Thanh đã thành lập đội văn nghệ thôn Bản Bung, tập hợp được những người cao tuổi hiểu biết, còn nhớ những phong tục, những làn điệu dao duyên, những bài hát đối trong các lễ hội, như hội xuân, lễ tết, cầu mùa… truyền dạy lại cho lớp trẻ.

Nhờ sự chỉ dạy, giúp đỡ tận tình của các già làng mà Đội văn nghệ thôn Bản Bung đã hoạt động hiệu quả. Gần như các nét đẹp văn hóa truyền thống độc đáo của dân tộc Dao Tiền đều được khôi phục và truyền dạy  lại cho con em trong bản, nhất là những câu hát đối của đôi nam nữ tìm hiểu trao duyên và điệu múa Cầu mùa. Điệu múa Cầu mùa của Đội văn nghệ Bản Bung thường được biểu diễn ở cả những Hội xuân của tỉnh, Hội xuân Ba Bể. Đặc biệt, tiết mục này của Đội đã giành Huy chương Vàng ở Hội diễn nghệ thuật quần chúng tại Ninh Bình vào năm 1997.

Ngoài hát đối của đôi nam nữ tìm hiểu trao duyên và múa Cầu mùa, người Dao Tiền còn có nhiều điệu múa, hát khác như Slien, hát và múa Được mùa, Vào mùa, Giã gạo, các nghi thức, bài khấn trong Lễ cấp sắc của người Dao nói chung và người Dao Tiền nói riêng. Theo ông Thanh, hiện nay, chỉ còn điệu múa bắt ba ba - một điệu múa truyền thống của người Dao tiền, là vẫn chưa khôi phục lại được và ông đang cùng các cụ cao niên trong bản sưu tầm để phục dựng lại.

Người Dao Tiền ở Bản Bung vẫn giữ được những trang phục truyền thống của mình. Họ vẫn tự trồng bông, dệt vải, in hoa văn theo cách riêng ngàn đời của người Dao trên nhiều trang phục truyền thống, như: áo váy phụ nữ Dao, áo choàng dài, mũ mào gà, khăn, xà cạp thêu hoa văn độc đáo. Trong các ngày hội, lễ, tết, người Dao ở đây  vẫn mặc trang phục của dân tộc mình.

Hai vợ chồng đều cùng tham gia bảo tồn

Bà Triệu Thị Huyền- vợ ông Thanh, cũng là người nhiệt tình tham gia đội văn nghệ Bản Bung. Hai vợ chồng ông Thanh thường biểu diễn hát đối dao duyên, múa những điệu Sliên, hát và múa phụ họa các tiết mục Được mùa, Giã gạo trong những lần Đội văn nghệ xã tham gia biểu diễn tại các lễ hội của xã, của thôn hoặc cùng tham gia Hội diễn văn nghệ của tỉnh và khu vực.

Theo bà Huyền, người phụ nữ dân tộc Dao Tiền rất coi trọng trang phục. Mặc quần áo, đội mũ, quấn khăn truyền thống của dân tộc mình là niềm hạnh phúc, tự hào. Đi lễ hội, đi thăm nhau vào dịp tết, nhất là dự lễ cưới hỏi của người thân, của người trong bản mà không mang trang phục của dân tộc mình thấy ngại lắm, không tự tin. Vì thế, bà Huyền rất chú ý giữ gìn trang phục của dân tộc mình.

Hiện ở nhà ông Thanh vẫn lưu giữ được trống, chiêng, tù và, chập cheng...là những nhạc cụ truyền thống của người Dao Tiền, được xếp đặt ở vị trí tốt nhất. Gia đình ông cũng duy trì sử dụng ngôn ngữ dân tộc Dao trong giao tiếp hằng ngày; đồng thời, vận động đồng bào trong bản cùng giữ gìn, phát huy ngôn ngữ của dân tộc mình.

Ông Thanh cho rằng muốn bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa dân tộc Dao nói riêng và văn hóa các dân tộc nói chung một cách bền vững thì cần được sự quan tâm, tạo điều kiện thuận lợi hơn nữa của các cấp ủy đang, chính quyền; đầu tư kinh phí thích đáng cho việc tuyên truyền, sưu tầm, khôi phục, duy trì và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống./.