Bảo tồn nhà sàn truyền thống đồng bào các dân tộc thiểu số
03:59 AM 14/08/2014 | Lượt xem: 2399 In bài viết |Quảng Ngãi có 6 huyện miền núi, tập trung chủ yếu là người đồng bào các dân tộc: Cor, H’rê và Cadong cùng chung sống. Thời gian qua, một số hộ đồng bào ở đây đã xây dựng nhà cửa theo kiến trúc mới, hiện đại. Bên cạnh đó, nhiều gia đình vẫn xây dựng nhà sàn theo kiến trúc truyền thống của của dân tộc mình. Điều này vừa phù hợp với nếp sinh hoạt, vừa góp phần bảo tồn nét văn hóa của đồng bào dân tộc.
Ngôi nhà sàn của gia đình ông Hồ Văn Tân, ở xã Trà Thủy,
huyện Trà Bồng được xây dựng từ năm 2012, với kiểu đổ các trụ bê tông thay cho
các trụ gỗ ngày xưa, nhưng vẫn giữ được những nét truyền thống. Nhà chia làm hai
phần theo chiều ngang. Bên ngoài là nơi thờ tổ tiên và tiếp khách nam giới, bên
trong là bếp cũng là nơi sinh hoạt của phụ nữ. Nhà sàn người Cor còn ước định
phân chia theo chiều dọc thành các phần bên trên và bên dưới. Theo quan niệm,
những người lớn tuổi hay khách quan trọng thường được ngồi bên trên gần bàn thờ
gia tiên. Những người có vị thế thấp hơn ngồi bên dưới gần bếp.
Ông Tân chia sẻ: "Bây giờ nhiều gia đình xây nhà sàn mới to, đẹp lắm, nhưng về
cơ bản vẫn giữ lại những nét truyền thống của nhà sàn xưa. Chỉ có điều là thay
trụ gỗ bằng trụ bê tông vì gỗ bây giờ khan hiếm. Cũng ít nhà lợp tranh mà dùng
ngói, nhưng ba bên bốn bề vẫn vách ván và sàn làm bằng cây lồ ô. Hai đầu ngôi
nhà cũng được cải biên để cho ngôi nhà rộng rãi hơn, mùa hạ thoáng mát và mùa
đông ấm áp. Giờ cũng không nhiều người còn nhớ được nhà sàn truyền thống của dân
tộc mình, vì vậy dù con cháu có xây nhà to đến mấy, nhiều tiền đến mấy, tui cũng
bảo chúng phải dựng theo kiểu nhà sàn".
Hiện nay, để bảo tồn và phát huy nét đẹp của nhà sàn truyền thống, tại một số
huyện miền núi, lãnh đạo địa phương đã có chủ trương khuyến khích người dân được
hưởng lợi từ dự án 167 cũng xây dựng nhà theo kiểu nhà sàn, đồng thời vận động
đồng bào dân tộc thiểu số ăn ở hợp vệ sinh theo đời sống mới. Điển hình, tại
huyện Sơn Tây, huyện đã xây dựng hơn 2.700 ngôi nhà cho hộ nghèo đồng bào dân
tộc thiểu số theo chương trình 167. Bà Đinh Thị Gieo, xã Sơn Dung, tâm sự: "Gia
đình bà được Nhà nước hỗ trợ tiền để xây nhà mới, vui lắm, nhưng mà bao đời nay
đồng bào Cadong quen ở nhà sàn rồi, nay được xây nhà mới cũng phải làm theo kiểu
nhà sàn mới phù hợp. Đây cũng là cách để giữ lại nét văn hóa truyền thống để con
cháu sau này hiểu và gìn giữ".
Ông Phạm Hồng Khuyến, Chủ tịch UBND xã Sơn Long, huyện Sơn Tây cho hay, trong
quá trình xây dựng, xã vận động một số hộ gia đình trẻ nên ngăn một phòng riêng,
bếp riêng để thuận tiện sinh hoạt vì đồng bào Cadong thường sống theo kiểu 2, 3
thế hệ. Đồng thời khuyên bà con không được nuôi gia súc dưới nhà sàn, xây dựng
hố xí ở cách xa cho hợp vệ sinh.
Nhà sàn đã trở thành nét văn hóa không thể thiếu trong đời sống tinh thần của
đồng bào các dân tộc thiểu số ở Quảng Ngãi. Có nhiều ngôi nhà sàn được trả giá
vài trăm triệu đồng nhưng người dân kiên quyết không bán. Ông Đinh Kà Để, Bí thư
huyện ủy Sơn Tây cho biết: Trước thực trạng nhà sàn truyền thống của đồng bào
Cadong đang được thay thế bằng những ngôi nhà xây kiến trúc mới, chúng tôi đã
chỉ đạo các địa phương phải tuyên truyền, định hướng cho người dân giữ gìn thật
tốt các nếp nhà sàn truyền thống. Phải làm sao để người dân có xây dựng thì cũng
xây theo kiểu nhà sàn truyền thống, chỉ thay trụ gỗ bằng trụ bê tông, lợp ngói
cho vững chắc. Về cơ bản vẫn làm theo kiểu chôn cột; kiểu đặt thêm nhiều cột,
xà; kiểu nhiều khóa giang và các đòn bẩy. Hy vọng rằng nét đẹp văn hóa truyền
thống này sẽ mãi được lưu giữ, bảo tồn./.
Đinh Thị Hương/TTXVN